Przeciwdziałanie praniu pieniędzy (AML) odnosi się do wszystkich polityk i aktów prawnych, które zobowiązują instytucje finansowe do monitorowania swoich klientów w taki sposób, aby zapobiec praniu pieniędzy. Przepisy dotyczące przeciwdziałania praniu pieniędzy nakładają na instytucje finansowe obowiązek zgłaszania, odpowiednim organom regulacyjnym, wszelkich wykrytych przestępstw finansowych.
Inicjatywy przeciwdziałania praniu pieniędzy zyskały globalne znaczenie w 1989 r., kiedy grupa krajów i organizacji na całym świecie utworzyła Grupę Zadaniową ds. Działań Finansowych (FATF). Jej misją jest opracowywanie międzynarodowych standardów zapobiegania praniu pieniędzy i promowanie ich wdrażania. W październiku 2001 r., po atakach terrorystycznych z 11 września, FATF rozszerzył swój mandat o zwalczanie finansowania terroryzmu.
Inną ważną organizacją w walce z praniem pieniędzy jest Międzynarodowy Fundusz Walutowy (MFW). Podobnie jak FATF, MFW naciskał na swoje 189 państw członkowskich, aby przestrzegały międzynarodowych standardów w celu udaremnienia finansowania terroryzmu.
Przepisy i regulacje dotyczące przeciwdziałania praniu pieniędzy są ukierunkowane na działalność przestępczą, w tym manipulacje na rynku, handel nielegalnymi towarami, korupcję funduszy publicznych, uchylanie się od płacenia podatków, a także metody wykorzystywane do ukrywania tych przestępstw i pochodzących z nich pieniędzy.
Przestępcy często „piorą” pieniądze, które zdobywają poprzez nielegalne działania, takie jak handel narkotykami, więc nie można ich łatwo przypisać do konkretnego podmiotu. Jedną z powszechnych technik jest kierowanie pieniędzmi za pośrednictwem legalnego, opartego na gotówce biznesu, którego właścicielem jest organizacja przestępcza lub jej konfederaci. Rzekomo legalna firma deponuje pieniądze, które przestępcy mogą następnie wypłacić.
Osoby zajmujące się praniem brudnych pieniędzy mogą również przemycać gotówkę do innych krajów w celu jej zdeponowania, wpłacać gotówkę w mniejszych ratach, tak aby uniknąć wzbudzania podejrzeń lub wykorzystywać nielegalną gotówkę do kupowania innych instrumentów pieniężnych. Osoby piorące czasami inwestują pieniądze, korzystając z nieuczciwych brokerów, gotowych ignorować zasady w zamian za wysokie prowizje.
Jedną z obowiązujących zasad jest okres utrzymywania AML, który wymaga, aby depozyty pozostawały na koncie przez co najmniej pięć dni handlowych. Ten okres utrzymywania ma na celu pomóc w przeciwdziałaniu praniu pieniędzy i zarządzaniu ryzykiem. Chociaż przepisy dotyczące przeciwdziałania praniu pieniędzy obejmują ograniczony zakres transakcji i zachowań przestępczych, ich konsekwencje są dalekosiężne. Na przykład przepisy dotyczące przeciwdziałania praniu pieniędzy wymagają, aby banki i inne instytucje finansowe, które udzielają kredytów lub przyjmują depozyty klientów, przestrzegały zasad, które dowodzą, że nie uczestniczą w żaden sposób - pośredni lub bezpośredni, w praniu brudnych pieniędzy.
Celem przeciwdziałania praniu pieniędzy (AML) jest powstrzymanie przestępców przed wprowadzaniem nielegalnych środków do systemu finansowego. Przestępcy wykorzystują pranie pieniędzy, aby ukryć prawdziwe źródło ich pieniędzy, które pochodzi z przestępstw.
Przepisy dotyczące przeciwdziałania praniu pieniędzy weszły na arenę globalną wkrótce po utworzeniu Grupy Zadaniowej ds. Przeciwdziałania Praniu Pieniędzy. FATF był odpowiedzialny za stworzenie większości standardów przeciwdziałania praniu pieniędzy i stworzył ramy dla krajów do naśladowania. Po wprowadzeniu tych ram w życie, FATF zaczął systematycznie identyfikować kraje, które nie posiadały odpowiedniego ustawodawstwa dotyczącego prania pieniędzy. Taktyka „imię i wstyd” pomogła zmotywować kraje do zmiany ich ustawodawstwa i rozpoczęcia właściwego egzekwowania już istniejących polityk. Obecnie FATF liczy 37 krajów członkowskich.
Biorąc pod uwagę, że instytucje finansowe odgrywają tak kluczową rolę w świecie przestępczości finansowej, ważne jest, aby zostały odpowiednio przeszkolone w zakresie rozpoznawania i postępowania z praniem brudnych pieniędzy. Prawie każdy pracownik banku przechodzi szkolenie w zakresie przeciwdziałania praniu pieniędzy, a wszyscy są prawnie zobowiązani do zgłaszania podejrzanych działań. Ponadto nowe oprogramowanie przeciwdziałające praniu pieniędzy coraz częściej jest wykorzystywane do wykrywania potencjalnych działań przestępczych, których pracownicy banków mogą nie zauważyć.
Chociaż instytucje finansowe są zobowiązane do przestrzegania przepisów dotyczących przeciwdziałania praniu pieniędzy, niekoniecznie oznacza to, że się z nimi zgadzają. Ostatnio wiele banków głośno mówi o swojej niechęci do polityki przeciwdziałania praniu pieniędzy i o przekonaniu, że polityka ta jest zarówno kosztowna, jak i nieskuteczna. Każdego roku w samej Europie i Ameryce miliony dolarów są wydawane na próby uregulowania i powstrzymania prania brudnych pieniędzy. Jednak wielu zaczyna wierzyć, że obecnie obowiązujące systemy przeciwdziałania praniu pieniędzy są w dużej mierze nieskuteczne, a ilość pieniędzy, które na nie wydajemy, nie jest warta ich wątpliwych osiągnięć.
Oprócz FATF Biuro Narodów Zjednoczonych ds. Narkotyków i Przestępczości również aktywnie próbuje zidentyfikować i powstrzymać pranie brudnych pieniędzy. Biuro to posiada informacyjną stronę internetową, która zawiera fakty i szczegóły dotyczące prania pieniędzy, a także sposoby jego wykrycia i zapobiegania. Biuro ONZ ds. Narkotyków i Przestępczości udostępnia również oprogramowanie, które może być wykorzystywane do zapobiegania przestępstwom finansowym, gromadzenia danych i przeprowadzania analiz.
Bank Światowy udostępnia również na swojej stronie internetowej informacje na temat prania pieniędzy, a także oferuje mnóstwo porad, które mogą pomóc zarówno rządom, jak i prywatnym przedsiębiorstwom zakończyć proceder prania pieniędzy.
To do zadań instytucji finansowych należy monitorowanie depozytów klientów i innych transakcji oraz upewnienie się, że nie są one częścią programu prania pieniędzy. Instytucje muszą zweryfikować pochodzenie dużych kwot, monitorować podejrzane działania i zgłaszać transakcje gotówkowe przekraczające około 40 000 złotych. Oprócz przestrzegania przepisów dotyczących przeciwdziałania praniu pieniędzy, instytucje finansowe mają obowiązek upewnić się, że klienci są ich świadomi.
Śledztwa w sprawie prania pieniędzy prowadzone przez organy ścigania często obejmują badanie dokumentacji finansowej pod kątem niespójności lub podejrzanych działań. W dzisiejszym środowisku regulacyjnym, prawie każda znacząca transakcja finansowa jest przechowywana w obszernej dokumentacji. Kiedy więc policja próbuje wyśledzić przestępstwo, niewiele metod jest bardziej skutecznych niż badanie rejestrów powiązanych transakcji finansowych.
W przypadku rabunku, defraudacji lub kradzieży organy ścigania są często w stanie zwrócić ofiarom przestępstwa fundusze lub mienie odkryte podczas śledztwa w sprawie prania pieniędzy np. jeśli agencja odkryje pieniądze wyprane przez przestępcę w celu zatuszowania defraudacji, agencja zazwyczaj może określić podmioty, od których środki zostały zdefraudowane, a także potencjalny czas kiedy doszło do przestępstwa.
Chociaż są ze sobą ściśle powiązane, istnieje różnica między zasadami AML, a zasadami “poznaj swojego klienta” tzw. KYC. W bankowości zasady KYC to kroki, które instytucje muszą podjąć, aby zweryfikować tożsamość swoich klientów. AML działa na szerszym poziomie, ponieważ są to środki podejmowane przez instytucje w celu zapobiegania i zwalczania praniu pieniędzy, finansowania terroryzmu i innych przestępstw finansowych. Banki stosują zgodność AML i KYC w celu utrzymania bezpieczeństwa instytucji finansowych.
