Niniejszy artykuł poświęcony jest idei zacieśnienia ilościowego. Poznasz jego historię, zastosowanie i wpływ na rynki finansowe.
Wielu z Was zapewne czytało o luzowaniu ilościowym (QE). Jest to narzędzie stosowane przez banki centralne w kryzysach gospodarczych, polegające na dodawaniu pieniędzy bezpośrednio do gospodarki w celu jej pobudzenia. Proces wycofywania nadmiaru pieniędzy z gospodarki, w przeciwieństwie do QE, nazywany jest zacieśnianiem ilościowym (QT).
QT oznacza politykę pieniężną prowadzoną przez bank cantralny w celu usunięcia nadmiaru płynności z gospodarki, aby zmniejszyć presję inflacyjną. W QT bank centralny zmniejsza swój bilans napompowany podczas QE. Stopniowo wyprzedaje aktywa (obligacje rządowe i inne papiery wartościowe) i nie kupuje nowych obligacji, gdy stare wygasają.
Jest to zupełnie nowe narzędzie polityki pieniężnej, stosowane przede wszystkim przez amerykański Fed. QT jest jednym ze sposobów normalizacji polityki pieniężnej. Jego celem jest schłodzenie gospodarki, spowolnienie inflacji i pewne zmniejszenie bilansu banku centralnego, który w trakcie QE wzrósł bardziej niż jest to normalnie możliwe.
Poprzez QT, Fed stara się zapobiec nadmiernej inflacji, gdy przekroczy ona 2 proc. QT jest zwykle stosowane obok najpopularniejszego narzędzia kredytowego i monetarnego Fed - zmiany stóp procentowych. Usuwanie płynności z systemu finansowego za pomocą QT i podnoszenie stopy procentowej mają na celu spowolnienie zbyt szybko rosnącej inflacji.
Inwestorzy uważnie obserwują politykę Fed i są ostrożni po rozpoczęciu QT. Wszyscy wiedzą, że w pewnym momencie regulator zacznie wycofywać płynność z gospodarki. Długość QT i tempo redukcji bilansu banku centralnego może znacząco wpłynąć na rynki finansowe.
Doświadczenie Fed w stosowaniu QT jest ograniczone przez czas kryzysu finansowego z lat 2008-2009.
Po kryzysie Fed zmniejszył swój bilans tylko raz (w październiku 2017 r.), gdy stopa procentowa była na poziomie ok. 1,25%. Czyli mniej więcej dwa lata po tym, jak Fed rozpoczął plan normalizacji stóp. Po pierwszym cyklu QT, Fed dokonał pięciu dodatkowych podwyżek stóp o 25 punktów bazowych w każdym kwartale, a do grudnia 2018 roku stopa osiągnęła poziom 2,5%.
QT zostało przeprowadzone przez Fed krok po kroku. W IV kwartale 2017 roku wycofywano 10 mld USD płynności miesięcznie, w maju 2019 roku było to 50 mld USD. Potem proces ten zwolnił i całkowicie zatrzymał się jesienią 2019 roku. Program został wstępnie zakończony ze względu na pogorszenie sytuacji finansowej.
Rok później wybuchł nowy kryzys spowodowany pandemią COVID-19. Fed musiał ponownie użyć QE, aby ustabilizować gospodarkę. W efekcie bilans banku centralnego wzrósł z około 4 bln dolarów do 9 bln dolarów.
W latach 2021-2022 rośnie inflacja w USA, wywołana m.in. poprzednim QE. Aby rozwiązać problem, Fed zapowiedział cykl podwyżek stóp procentowych i nowe QT. Na marcowym posiedzeniu ogłoszono podwyżkę stóp o 0,25%, a QT ma się rozpocząć latem. Do IV kwartału 2022 r. bilans ma się skurczyć o 2 biliony dolarów.
Wznosząca się fala podnosi wszystkie łodzie i to powiedzenie doskonale opisuje QE. Dostępność płynności zapewniona przez QE prowadzi do wzrostu cen.
Jeśli chodzi o QT, które przypomina odpływ, to wyciąga płynność z rynku. W tych okresach ceny rynkowe mogą skorygować się z zawyżonych poziomów spekulacyjnych i przesunąć się bardziej w kierunku fundamentów.
Z punktu widzenia przepływów pieniężnych oraz relacji popytu i podaży polityka QT była niedźwiedzim impulsem dla rynku obligacji. Pozwala na spadek cen obligacji i wzrost rentowności. W 2017 roku rentowność 10-letnich obligacji skarbowych wzrosła z 2% do 3,2%, a w 2019 roku ponownie spadła do 2%.
QT jest miarą zacieśniania polityki kredytowej i monetarnej, więc hamuje aktywny wzrost cen akcji. Nie ma większego znaczenia, czy są to akcje defensywne, jak np. akcje amerykańskich detalistów, czy akcje z sektorów spekulacyjnych, jak np. biotechnologia.
W omawianym okresie dynamika cen akcji była wyraźnie zmienna. Charakteryzował się on korektami i stosunkowo szeroką rozpiętością cenową. Nie doszło do znaczących spadków, a S&P 500 zdołał kontynuować stały wzrost po zakończeniu QT.
Rozpoczęcie QT było czynnikiem byczym dla USD. Rosnące stopy procentowe zazwyczaj wspierają dolara amerykańskiego. W 2017 roku nastąpiło odwrócenie trendu spadkowego na indeksie USD i rozpoczął się trend wzrostowy.
QT nie jest standardowym narzędziem polityki pieniężnej banku centralnego, które pomaga wycofać nadmiar płynności z gospodarki w celu ograniczenia inflacji. Program QT może doprowadzić do korekty i wydłużenia czasu na rynku akcji, wzrostu rentowności obligacji i umocnienia waluty krajowej.
